Na polskim wybrzeżu, w gminie Choczewo (powiat wejherowski), znajduje się jeden z najbardziej dynamicznych i malowniczych krajobrazów nadmorskich – Wydma Lubiatowska. Doceniając jej unikatowe walory, rozporządzeniem Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Gdańsku z dnia 19 sierpnia 2025 roku, obszar ten został oficjalnie uznany za rezerwat przyrody. To krajobrazowy rezerwat o powierzchni ponad 100 hektarów, którego głównym celem jest ochrona żywego kompleksu wydm i towarzyszących mu ekosystemów.
Ruchomy krajobraz
Wydma Lubiatowska, często nazywana „małym Słowińskim Parkiem Narodowym”, jest jedną z najpiękniejszych i najbardziej aktywnych formacji tego typu na polskim wybrzeżu. Jej najwyższy punkt wznosi się na około 35 metrów n.p.m., oferując zapierające dech w piersiach widoki na Morze Bałtyckie i otaczające ją bory sosnowe.
Najbardziej fascynującą cechą tego miejsca jest jego ciągły ruch. Pod wpływem wiatru, olbrzymie masy piasku przemieszczają się w tempie od 2 do 4 metrów rocznie w kierunku południowo-wschodnim. Ten nieustanny proces sprawia, że krajobraz rezerwatu jest w ciągłej transformacji – zasypywane są fragmenty lasu, a w innych miejscach odsłaniane są nowe zagłębienia. To właśnie ta dynamika stanowi o wyjątkowej wartości przyrodniczej i poznawczej rezerwatu.
Cel ochrony: mozaika siedlisk
Celem powołania rezerwatu jest zachowanie unikalnej mozaiki siedlisk. Są to wydmy nadmorskie, zarówno białe (początkowe stadia formowania), jak i szarych (pokrytych roślinnością). To także zagłębienia międzywydmowe – często wilgotne, tworzące specyficzny mikroklimat. To wreszcie naturalne i półnaturalne zbiorowiska roślinne i zwierzęce typowe dla wybrzeża wydmowego.
Ochrona obejmuje nie tylko samą formę geologiczną, ale cały, delikatny ekosystem, który jest od niej zależny. Rezerwat częściowo znajduje się na obszarze Natura 2000 „Białogóra” i w sąsiedztwie Nadmorskiego Parku Krajobrazowego.
Flora i fauna. Bogactwo nadmorskiego boru
Teren rezerwatu to nie tylko piasek. Otaczają go przede wszystkim nadmorskie bory sosnowe, w których runie często spotkać można bażynę czarną (Empetrum nigrum). Drzewa porastają liczne porosty. Wśród cenniejszych i chronionych gatunków flory występujących na tym obszarze można wymienić m.in. wawrzynek wilczełyko (Daphne mezereum), widłak jałowcowaty (Lycopodium annotinum) oraz rosiczkę okrągłolistną (Drosera rotundifolia) na terenach wilgotniejszych.
Świat zwierząt reprezentowany jest przez gatunki leśne, takie jak sarny, dziki i lisy, a także liczne ptaki, w tym mewę srebrzystą czy czaplę siwą. W rezerwacie ochroną objęto również siedliska rzadkiej ważki – iglicy małej (Nehalennia speciosa). Przez teren przepływa niewielka rzeka Bezimienna, dodatkowo urozmaicając krajobraz.
Turystyka i zwiedzanie
Rezerwat Wydma Lubiatowska jest dostępny dla turystów, jednak ruch odbywa się na ściśle określonych zasadach. W 2021 roku Nadleśnictwo Choczewo otworzyło ścieżkę przyrodniczo-leśną, która w bezpieczny i atrakcyjny sposób prowadzi przez najciekawsze fragmenty obszaru.
Turyści mają do dyspozycji wyznaczone trasy piesze i rowerowe. Należy bezwzględnie trzymać się wytyczonych szlaków, aby nie niszczyć delikatnej roślinności wydmowej i nie zakłócać naturalnych procesów eolicznych (przenoszenia piasku przez wiatr).
Na trasie znajdują się platformy widokowe, z których można podziwiać rozległą panoramę, a także tablice edukacyjne i miejsca do odpoczynku.
Do rezerwatu można dotrzeć pieszo lub rowerem z pobliskich miejscowości, takich jak Lubiatowo czy Białogóra. Samochód najlepiej zostawić na wyznaczonych parkingach.
Zwiedzanie rezerwatu to wyjątkowa okazja do obserwacji potęgi natury i zrozumienia procesów, które przez tysiące lat kształtowały brzeg Bałtyku. To miejsce, gdzie można doświadczyć prawdziwej ciszy, spokoju i dzikiego piękna, pamiętając jednocześnie o odpowiedzialności za jego zachowanie dla przyszłych pokoleń.
